روش های نورپردازی

روش های نورپردازی یا تکنیک های نورپردازی مختلفی در طراحی نورپردازی یک فضا توسط تیم طراح به کار می رود. این روش های نورپردازی بنا به شرایط پروژه در نظر گرفته می شوند، این شرایط ملاحضات رعایت استانداردها روشنایی، هزینه های در نظر گرفته شده برای پروژه، هماهنگی طرح نورپردازی و معماری و …  را مدنظر قرار می دهند. آنچه یک طرح نورپردازی را به یک طرح عالی تبدیل می کند، استفاده به جا از این روش ها، عدم تکرار آنها در تمام پروژه ها به صورت پیش فرض و از همه مهم تر اجرای صحیح و اصولی این روش ها است. متاسفانه در برخی موارد استفاده بیش از حد یک روش و نداشتن خلاقیت در به کارگیری آنها و اجرای غیرصحیح منجر به نارضایتی کارفرما یا دست نیافتن به استانداردها می شوند.

در این مقاله هر روشی که معرفی می شود عبارت معادل آن در مقالات و منابع انگلیسی ذکر می شود تا افراد علاقه مند بتوانند به منابع بیشتری دسترسی داشته باشند.

هدف ما معرفی این روش ها برای مخاطبان است، تا با ایده های نورپردازی روز آشنا بشوند و برای به کارگیری آنها در پروژه ها ترغیب شوند. این مقاله به مرور زمان کامل می شود.

نور مخفی

• نور مخفی ! : نور مخفی اصلاحی اشتباه و در عین حال رایج است. ما هم در این بخش با همین عنوان مطالب را بیان خواهیم کرد تا با آنچه در عمل به این تکنیک گفته می شود بیشترین شباهت را داشته باشد، عبارت انگلیسی ( Cove Lighting) اصطلاح اصلی و درست این روش است.

نور مخفی به نوعی نورپردازی غیر مستقیم است. ( درباره نورپردازی غیر مستقیم یاUndirectدر ادامه بحث خواهیم کرد )

در این تکنیک نور از منبع نور به سطحی تابیده می شود و بازتاب منتشر شده از سطح نور مد نظرما را تامین خواهد کرد، این تعریف به صورت ابتدایی تمام آنچه در این روش استفاده می شود را توضیح می دهد. این تکنیک در دیوار یا سقف با هر متریالی قابل اجرا است.

انتشار نور به صورت غیرمستقیم یعنی وقتی منبع نور دیده نشود که به دلیل حذف خیرگی منبع نور همراه با ایجاد حس آرامش است. این موضوع برای نورپردازی برخی از فضاها بسیار مطلوب است از جمله : در نظر گرفتن لایه نوری های مختلف برای یک فضا مانند خانه، نورپردازی راهروهای ورودی، قفسه های یک فروشگاه که می خواهیم خیرگی منبع نور را حذف کنیم تا محصول مورد نظر توجه بیشتری را جلب کند و …

هنگام تنظیم جزییات نورمخفی ها به نکات زیر باید توجه داشته باشیم:

• به موقعیت تجهیزات نورپردازی باید توجه کنیم. بازتاب هر فاصله یا اتصالی در منبع نور بر سطح مورد نظر نمایان خواهد شد. اگر منبع نوری دارای سوکت است مانند ریسه استریپ ها باید طوری آن را نصب کنیم که این بخش ها سایه ایجاد نکنند. فاصله منبع نور از لبه باید در تمام طول مسیر یکسان باشد تا نور بازتاب شده یکنواخت به نظر برسد. هنگامی که این فاصله رعایت نمی شود برخی نقاط روشن تر یا تیره تر به نظر می رسند که مطلوب نیست، بهترین حالت این است که نور در تمام مسیر یکنواخت به نظر برسد.

• سطحی که نور به آن تابیده می شود باید صاف و یکدست باشد تا خط های سایه روی آن ایجاد نشود.
• به طور کلی سطح سقف باید سطحی صاف و یکدست باشد. رنگ سفید بیشترین بازتاب نور را خواهد داشت. رعایت این نکات بیشترین بازده نوری همراه خواهد داشت.
• رعایت فاصله مناسب در گوشه ها و کنج ها باعث می شود نقاطی با شدت نور زیاد وجود نداشته باشند.
• هرچه فاصله منبع نور از سطح بازتاب بیشتر باشد یکنواختی نور افزایش می یابد.

رنگ نور انتخابی برای نور مخفی باید طوری در نظر گرفته بشود تا این روش در فضاهای مختلف مانند یک فضای مسکونی یا اداری به عنوان یک لایه نوری مورد استفاده قرار بگیرد. استفاده از رنگ نورهای مثل آبی، قرمز، نارنجی و … باعث می شوند این روش تا حد زیادی بی استفاده بشوند. دقت در انتخاب رنگ نور مناسب براساس استاندارد نتایج کاربردی به همراه خواهد داشت.

به طور مثال انتخاب رنگ نور مناسب برای نور مخفی در یک فضای مسکونی منجر به استفاده از آن برای حالت نمایش تلویزیون یا حالت مطالعه و … می شود، یا رنگ نور مناسب برای نورپردازی به صورت نور مخفی در قفسه یک فروشگاه به نمایش بهتر آن کالا منجر می شود. ( با توجه به کالای مد نظر طیف رنگ سرد یا گرم انتخاب می شود. )

تمام مطالب گفته شده با پیش فرض استفاده از منابع نور متقارن ( symmetrical) بوده است. منابع متقارن نور مانند ریسه استریپ ها ( در اصطلاح بازار به نام ریسه شلنگی شناخته می شوند! ) اگر در فاصله استاندارد از سقف قرار نگیرند که در اغلب موارد همین اتفاق رخ می دهد، دارای یک نقطه مرکزی با شدت نور زیاد هستند. با توجه به شرایط پروژه این حالت می تواند مطلوب باشد.

اما اگر نور یکنواخت در تمام محدوده نیاز داشته باشیم، باید از منبع نور نامتقارن ( Asymmetrical) استفاده کنیم. پروفیل های آلومینیوم با رفلکتوری خاص برای این هدف ساخته شده اند. مثلا اگر هدف از به کار بردن این روش روشنایی کف یک راهرو، اطاق یا سرویس بهداشتی باشد.