نوردرمانی

نوردرمانی به چه معناست ؟ از آثار بیولوژیکی نور می توان در پزشکی نیز استفاده کرد. اختلال عاطفی فصلی SAD یک اختلال رفتاری است که در ماه های تیره تر از سال رخ می دهد، تاثیرات بیولوژیکی نور در درمان آن می تواند بسیار مفید باشد. مطالعات اخیر نشان می دهد در حال حاضر نور درمانی برای افسردگی های غیر فصلی و بیماری های دیگر نیز موثر است. واضح است در دنیای صنعتی، زندگی براساس قوانین حاکم بر طبیعت به راحتی امکان پذیر نیست. هیچ کارفرمایی قبول نخواهد که کارمندانش تحت چرخه طبیعی کار کنند. نتیجا خیلی از افراد در پاییز و زمستان با روحیه ی پایین تری تلاش می کنند.

اختلال عاطفی فصلی

کمبود نور در واقع یک مشکل جدی است : اگرچه نور طبیعی در دسترس است اما حدود ۵ تا ۲۰ % افراد علائمی از کمبود نور را دارند. که این علائم شامل احساس خواب آلودگی، کمبود انرژی، نوسانات خلقی و حتی افسردگی می تواند باشد. که در طول زمستان بیشتر مشاهده می شود و نیاز به درمان دارند. از اوایل ۱۹۸۰ میلادی دانشمندان آمریکایی در حال مطالعه این پدیده می باشند. وجه تمایز این نوع از اختلال عاطفی در واقع این است که در مدتی از سال که طول روزها بیشتر است علائم آن فروکش کرده و از اوایل پاییز مجددا علائم آن شروع می شود.

اشتهای شدید ناشی از کمبود نور

در مقایسه با سایر انواع افسردگی که اغلب از بی خوابی رنج می برند، در افراد مبتلا به اختلال عاطفی فصلی این علائم مشاهده نمی شود. در مقابل به راحتی به رختخواب میروند اما هنوز گرفتار مشکلاتی هستند، که شامل اشتهای شدید است که نشانه ای از افسردگی می باشد. ممکن است این افراد به مواد غذایی دارای کربوهیدرات مانند شکلات، سیب زمینی و نان اشتهای زیادی پیدا کنند. بنابراین دانشمندان معتقدند می تواند دلایل مختلفی برای اختلال عاطفی فصلی وجود داشته باشد: ممکن است گیرنده های نوری روی شبکیه دچار اخلال در تنظیم چرخه ی خواب و بیداری باشند.

یکی دیگر از عوامل می تواند عدم توانایی افراد دچار اختلال عاطفی فصلی در تطبیق خود با روزهای کوتاه زمستان باشد. این موضوع باعث می شود ساعت داخلی بدن از روند معمولی خود خارج بشود. وجود ۱ فرد مبتلا به اختلال عاطفی فصلی از هر ۳ نفر در آلاسکا در مقابل ۱ فرد مبتلا از هر ۲۵ نفر در فلوریدا نشان دهنده این موضوع است که کمبود نور طبیعی در مناطق مختلف جغرافیایی نیز به عنوان یک عامل تاثیر گذار مطرح می شود.

با این حال یک بررسی تطبیقی میان بیولوژیست های پیشرو در آمریکا و سوییس منجر به نتیجه گیری های متفاوتی شده است. این تحقیقات در سال ۱۹۹۹ میلادی نشان می دهد درصد قابل توجهی از آمریکایی ها از نوع خفیف اختلال عاطفی فصلی نسبت به سوییسی ها با وجود آب و هوای یکسان رنج می برند. بنابراین این مطالعات نشان می دهد اگرچه اختلال عاطفی فصلی به میزان ساعات تابش خورشید بستگی دارد اما به مدت زمان حضور فرد در معرض تابش خورشید هم نیز بستگی دارد. لذا بهتر است افراد مدت زمان کافی را خارج از منزل سپری کنند حتی در زمستان.

دستگاه شبیه ساز طیف نور روز برای نور درمانی

برای افرادی که به میزان کافی در معرض نورکافی نیستند، دستگاه نوردرمانی می تواند جایگزینی واقعی از طیف نور روز باشد. دستگاه های کوچکتری وجود دارد که می تواند در خانه یا محیط کار استفاده بشود. و تجهیزات حرفه ای تر در بیمارستان ها و کلینیک ها مورد استفاده قرار می گیرند. این دستگاه ها دارای ابعاد بزرگتری هستند و می توان همزمان برای چند نفر مورد استفاده قرار بگیرند. لامپ های استفاده شده در این دستگاه ها معمولا بعد از ۸۰۰۰ ساعت کارکرد حدود ۲۰% افت شار نوری خواهند داشت و باید تعویض گردند.

زاویه لنز دستگاه نوردرمانی به طور ویژه براساس هندسه چشم طراحی شده است. ملانوپسین ( نوعی از رنگدانه های نوری است که با جذب نور در آن تغییر شیمیایی اتفاق می افتد ) تشکیل شده است از سلول های عصبی که به طور گسترده توزیع شده اند روی سطح رتینا (رتینا لایه ای از سلول های چشم است که نسبت به نور در بخش پشتی چشم عکس العمل نشان می دهند، اصطلاحا به آن شبکیه چشم نیز می گویند ) و حساس ترین آنها در پایین ترین بخش آن قرار دارد. هرچقدر این سلول ها بیشتر تحریک بشوند درمان موفقیت آمیزتر خواهد بود.

عامل دیگر میزان باز شدن مردمک چشم است، پس سطح درخشندگی لزوما منجر به تحریک شبکیه نخواهد شد. با بالاتر رفتن سن انسان کارایی چشم کمتر شده و میزان نور کمتری را دریافت می کند. پس در نتیجه دستگاه های نوردرمانی سطح روشنایی بالاتری را باید تامین کنند.

الزامات فنی برای دستگاه های نور درمانی

منابع نوری دستگاه های نوردرمانی باید ۸۰۰۰ کندلا بر هر متر مربع درخشندگی را تامین کنند. درخشندگی معیاری برای سطح روشنایی است که توسط چشم انسان دریافت می گردد. تحقیقات نشان می دهد این مقدار نباید از ۱۰۰۰۰ کندلا بر متر مربع تجاوز کند. در یک دستگاه نوردرمانی نور باید دارای یکنواختی بالایی باشد، یعنی نور در تمام سطح قسمت نوردهی دستگاه به طور یکنواختی باشد. بسته به فاصله از دستگاه از سطح روشنایی ۲۰۰۰ لوکس تا ۱۰۰۰۰ لوکس را برای فرد تامین کند. دمای رنگ مورد نیاز ۶۵۰۰ کلوین می باشد. اشعه ها به خصوص در طول موج آبی قابل مشاهده است. به همین منظور فیلتر شیشه ای برای جلوگیری از انتشار این طول موج ها در نظر گرفته می شود. دستگاه نوردرمانی هرگز نباید باعث تیره شدن رنگ پوست ( اصطلاحا برنزه کردن ) بشود.

نوردرمانی مانع ایجاد حس خواب آلودگی

امروزه برای پزشکان این موضوع کاملا مشخص است که نوردرمانی منحصرا از طریق چشم انجام می گیرد. هنگامیکه نور روز بر روی شبکیه چشم می افتد، غده هیپوفیز در مغز شروع به تولید هورمون ها و انتقال دهنده های عصبی از جمله سروتونین می کند. سطح پایین سروتونین باعث افسردگی در فرد می شود به دلیل آنکه این هورمون عامل انتقال اطلاعات بین سلول های مغز می باشد.

عملکردهای حیاتی و فرآیندهای فکر در انسان زمانی اتفاق می افتد که میزان مناسبی از سروتونین موجود باشد. سروتونین باعث ایجاد حس شادابی و بالا رفتن انگیزه در انسان می شود. به منظور تحریک بدن برای ترشح سروتونین دستگاه نوردرمانی باید شرایط نورطبیعی روز را براساس شدت و دمای رنگ نور تامین کند. علاوه برآن باید نورهایی با طول موج کوتاه در طیف آبی منتشر کنند که تحریک کننده سلول های گانگلیونی ( از گیرنده های سوم شبکیه چشم ) بشوند. که باعث جلوگیری از تولید هورمون ملاتونین بشوند. که به عنوان یک مولد در طول روز و برای خواب بهتر در شب هستند. ملاتونین تثبیت کننده ریتم شبانه روزی بدن است.

نور در ساعات اولیه روز تاثیر بیشتری دارد

بهترین زمان برای نور درمانی در ساعات اولیه روز است. ساعت بیولوژیکی برای ما روز را آغاز و عملکردهای فیزیکی بدن را فعال می کند. و در مقابل در شب هنگام نور درمانی اصلا مناسب نیست زیرا ملاتونین باعث سخت تر به خواب رفتن فرد می شود. طول و زمان جلسات نوردرمانی برای افراد متفاوت است. رژیم تجویز شده توسط دکتر بر اساس شرایط هر فرد تعیین می گردد. در اغلب موارد بین یک تا دو جلسه در هفته تجویز خواهد شد. نور درمانی همچنین یک روش پیشگیری موثر برای افرادی است که به طور منظم از اس ای دی رنج می برند. و هیچ گونه اثر جانبی جدی برای آن وجود ندارد. و آثار آن می تواند ناراحتی چشم، سردرد و خشکی پوست بعد از استفاده چند ساعته باشد. با این حال برای افراد پیش از انجام نوردرمانی ملاقات با چشم پزشک توصیه می گردد.

پتانسیل بالای نور درمانی

اخیرا از نوردرمانی برای درمان بیماریهای مختلفی استفاده شده است. گزارش هایی از درمان بیماران مبتلا به پارکینسون و آلزایمر با این روش در دسترس است اگرچه هنوز هیچ مدرک علمی برای اثبات درمان این بیماری ها با نوردرمانی وجود ندارد. اما مطالعات اولیه نشان می دهد نوردرمانی در برخی موارد با موفقیت های همراه بوده است به طور مثال برای درمان مشکلات پیش از قاعدگی مخصوصا در درمان علائم عاطفی آن. همچنین نشانه هایی در درمان پرخوری به ویژه درمان پرخوری فصلی از آن مشاهده شده است.

مطالعات انجام شده در بیمارستان بلاکنشتین هاتینگن نشان می دهد حتی در درمان افسردگی های غیر فصلی نیز تاثیر گذار است. پزشکان به آرامی در حال دستیابی به نتایجی در مورد این روش هستند و نشانه های امیدوارکننده ای از آن را مشاهده کرده اند مثلا نتیجه قطعی در درمان افسردگی زمستانی که فرم خفیف تری از اس ای دی است.